حیواندرمانی؛ داروی طبیعی برای فشار خون و اضطراب سالمندان
با افزایش سن، بسیاری از سالمندان با مشکلات جسمی و روانی متعددی روبهرو میشوند. فشار خون بالا و اضطراب دو مورد از رایجترین نگرانیها هستند که کیفیت زندگی سالمندان را کاهش میدهند. داروها میتوانند مؤثر باشند، اما عوارض جانبی دارند و همه سالمندان به راحتی آنها را تحمل نمیکنند.
در این زمینه، حیواندرمانی (Animal-Assisted Therapy) به عنوان یک روش طبیعی، بدون دارو و اثربخش، توجه محققان و درمانگران را جلب کرده است. این روش میتواند هم سلامت جسمی را تقویت کند و هم روحیه سالمندان را بهبود بخشد.
حیواندرمانی چیست؟
حیواندرمانی به معنای استفاده کنترلشده و هدفمند از حیوانات اهلی، معمولاً سگ یا گربه، برای بهبود سلامت روان و جسم است. در محیطهای درمانی یا خانههای سالمندان، این برنامهها زیر نظر متخصص انجام میشوند و شامل فعالیتهایی مانند:
-
بازی با حیوان
-
نوازش و مراقبت
-
پیادهروی یا فعالیتهای سبک
-
شرکت در تمرینات گروهی
میشوند. حیواندرمانی با ایجاد تعامل و ارتباط احساسی، به کاهش استرس و افزایش انگیزه زندگی کمک میکند.
تأثیر حیواندرمانی بر اضطراب سالمندان
۱. کاهش هورمونهای استرس
تماس با حیوانات باعث کاهش سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) و افزایش سطح سروتونین و اکسیتوسین (هورمونهای شادی و محبت) میشود.
مطالعات نشان دادهاند که سالمندانی که روزانه با سگ یا گربه وقت میگذرانند، اضطراب و افسردگی کمتری دارند.
۲. افزایش حس امنیت و آرامش
وجود حیوان در خانه یا محیط درمانی، باعث ایجاد حس همراهی و امنیت میشود. سالمندان تنها، با داشتن حیوان خانگی احساس تنهایی کمتری میکنند و اضطراب ناشی از انزوا کاهش مییابد.
۳. تقویت ارتباطات اجتماعی
برخی برنامههای حیواندرمانی گروهی، سالمندان را تشویق میکنند با دیگران تعامل داشته باشند. بازی و فعالیت گروهی همراه با حیوان باعث میشود سالمندان:
-
احساس تعلق بیشتری داشته باشند
-
اعتمادبهنفسشان افزایش یابد
-
اضطراب اجتماعی کاهش پیدا کند
تأثیر حیواندرمانی بر فشار خون
فشار خون بالا یکی از مشکلات رایج سالمندان است. تحقیقات متعدد نشان میدهد که تعامل با حیوانات میتواند فشار خون را کاهش دهد.
۱. کاهش فشار خون در لحظه
مطالعات بالینی نشان میدهد:
-
نوازش سگ یا گربه به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه باعث کاهش قابل توجه فشار خون سیستولیک و دیاستولیک میشود.
-
این اثر حتی در سالمندان دارای بیماری قلبی نیز مشاهده شده است.
۲. کاهش فشار خون طولانیمدت
برنامههای مستمر حیواندرمانی در خانه سالمندان یا محیطهای مراقبتی، باعث کاهش فشار خون میانگین در طول هفته میشوند. این امر احتمال حمله قلبی یا سکته مغزی را کاهش میدهد.
۳. تحریک فعالیت بدنی
حیوانات خانگی، به ویژه سگها، سالمندان را تشویق میکنند پیادهروی کنند و فعالیت بدنی سبک داشته باشند. فعالیت بدنی منظم، یکی از عوامل کلیدی کنترل فشار خون است.
مزایای روانی و اجتماعی حیواندرمانی
۱. افزایش روحیه و شادی
تعامل با حیوانات باعث تولید هورمونهای شادی و کاهش احساس بیحوصلگی میشود. سالمندان با حیوانات:
-
لبخند بیشتری دارند
-
کمتر احساس کسالت و خستگی میکنند
-
علاقه بیشتری به فعالیتهای روزانه نشان میدهند
۲. کاهش احساس تنهایی
تنهایی در سالمندان میتواند باعث اضطراب و افسردگی شود. حیواندرمانی با ایجاد رابطه عاطفی، این مشکل را کاهش میدهد.
۳. بهبود کیفیت خواب
مطالعات نشان میدهند سالمندانی که شبها حیوان خانگی دارند، کیفیت خواب بهتری دارند و کمتر دچار بیخوابی میشوند.
۴. افزایش انگیزه برای مراقبت از خود
داشتن حیوان باعث میشود سالمندان:
-
فعالیتهای روزانه را بهتر انجام دهند
-
به تغذیه و داروهای خود بیشتر توجه کنند
-
زندگی فعالتری داشته باشند
چه حیواناتی برای سالمندان مناسب هستند؟
-
سگ: بهترین گزینه برای فعالیت بدنی و تعامل اجتماعی
-
گربه: مناسب برای نوازش و کاهش اضطراب
-
ماهی و پرنده: اثر آرامبخش صوتی و دیداری
-
حیوانات کوچک دیگر: خرگوش، همستر، خوکچه هندی (اثرات آرامبخش و سرگرمی کوتاهمدت)
انتخاب حیوان باید بر اساس توانایی سالمند، فضای زندگی و شرایط جسمی باشد.
نکات مهم هنگام حیواندرمانی سالمندان
-
سلامت حیوان: واکسنها و بررسی سلامت حیوان الزامی است.
-
نظافت و ایمنی: جلوگیری از آلرژی و گزش حیوان.
-
فعالیت مناسب با توان سالمند: پیادهروی طولانی برای سالمندان ضعیف مناسب نیست.
-
نظارت درمانگر یا خانواده: جلسات حیواندرمانی باید تحت نظر باشد.
-
شروع آرام و کوتاهمدت: جلسات ۱۰ تا ۲۰ دقیقهای برای شروع توصیه میشود.
نتایج تحقیقات علمی درباره حیواندرمانی
-
مطالعهای در سال ۲۰۱۹ نشان داد سالمندان شرکتکننده در برنامه حیواندرمانی ۶ هفتهای:
-
فشار خون متوسطشان ۷٪ کاهش یافت
-
اضطراب و افسردگی ۲۰٪ کاهش پیدا کرد
-
کیفیت خواب بهبود یافت
-
-
مطالعه دیگر نشان داد نوازش حیوان حتی ۵ دقیقهای باعث کاهش ضربان قلب و کاهش سطح کورتیزول میشود.
-
حیواندرمانی گروهی باعث افزایش تعامل اجتماعی و کاهش تنهایی سالمندان میشود.
چرا حیواندرمانی یک مکمل عالی است؟
طب سنتی و روانشناسی امروز به این نتیجه رسیدهاند که درمانهای طبیعی و غیر دارویی میتوانند اثرات مثبت ملموس داشته باشند. حیواندرمانی:
-
بدون عارضه جانبی است
-
مؤثر در کاهش اضطراب و فشار خون است
-
باعث افزایش انگیزه و کیفیت زندگی میشود
-
سالمندان را فعال و اجتماعی نگه میدارد
این روش مکمل داروهای پزشکی و روانشناسی است و نه جایگزین آنها.
جمعبندی
حیواندرمانی یکی از مؤثرترین و سادهترین روشها برای بهبود سلامت جسمی و روانی سالمندان است. این روش باعث کاهش اضطراب، کاهش فشار خون، افزایش شادی، تعامل اجتماعی و فعالیت روزانه میشود.
برنامهریزی منظم و همراهی خانواده یا متخصصان درمانی، میتواند اثرات حیواندرمانی را چند برابر کند. سالمندان با داشتن یک حیوان خانگی یا شرکت در برنامههای حیواندرمانی، میتوانند زندگی سالمتر، شادتر و فعالتری داشته باشند.
مدیریت مالی سالمندان؛ چگونه از کلاهبرداریهای دیجیتال در امان بمانیم؟
دیدگاهتان را بنویسید